Devlet destekleri, devlet kurumlarınca ihracat, yatırım, ARGE, tasarım, istihdam ve ekonominin büyümesi katkı sağlamak ve refah seviyesinin artması için kullanılan araçlardır. T.C. Devletinin KOSGEB, Ticaret Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK ve Kalkınma Ajansları Sosyal Güvenlik Kurumu, İŞKUR, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu, Maliye Bakanlığı vb. gibi kurumlar aracılığı ile devlet teşvikleri, hibeleri, yardımları ve destekleri verilmektedir. T.C. Devleti teşvikleri; tasarı yazımından yapılabilirlik raporu hazırlanmasına, yetkilendirme işlemlerinden başvuru işlemlerinin yapılmasına, hakem heyetinden denetime, başvuru onayı sonrasında sürdürülmesine ve kesin olarak kapatılması ve denetim raporlarının hazırlanmasına kadar süreçleri içerir.
Cemiyet ve destek boyutuna göre değişmekle birlikte şu kişi ve kurumlar başvuru yapabilir;
- Gerçek bireyler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, kooperatifler, iş ortaklıkları
- Kamu kurum ve kuruluşları
- Kamu kuruluşu özelliğindeki mesleki kuruluşlar
- Dernek ve vakıflar
- Yurt dışı merkezli yabancı firmaların Türkiye’deki şubeleri başvurabilir.
Yabancı ortaklar veya yabancı bir firma olması teşvikler açısından bir sorun teşkil etmez.
Kosgeb Destekleri
KOSGEB, uzun senelerden beri girişimciliği destekleyen bir kurum olmuştur. İlk başlarda, kira, donanım, aylık düzenli giderler, çalışan maaşı gibi kalemlere destek verdi fakat 2019 yılına gelindiğinde girişimcilik, imalatçılar ve ticari işletmeler olarak kategorize edildi.
- Konvansiyonel girişimci destek programları
- İleri girişimci destek programları şeklinde 2 ana kategoride destek verilmektedir.
Konvansiyonel Girişimci Destek Programı
Üretim yapmayan tüm ticarethaneleri kapsar. Program boyutunda girişimciler, firma kuruluşu, performans dönemi destekleri sunmaktadır. Şahıs şirketi kuranlar 5.000 TL, limited veya anonim bir şirket kuranlar ise 10.000 TL destek alabilir. Bunlara ek olarak, istihdam sağlayan ticarethaneler ödedikleri SGK prim gün sayısına göre birinci ve ikinci yıl ayrı ayrı olmak üzere destek primi alabilir. İleri Girişimci Destek Programı da konvansiyonel girişimcilik programı gibi destek alabilmektedir.
Ticaret Bakanlığı Destekleri
Şu ana kadar sadece belirli kategoriler desteklemekteyken( Bilişim, Sağlık Turizmi, Eğitim, Film, Yönetim Danışmanlığı ) yeni çıkarılan kararla birlikte artık Bilişim dışında Lojistik, Spor turizmi, Fuarcılık, Gayrimenkul, Bakım, Yeşil hizmetler vb. gibi birçok alanı desteklenme kararı verilmiştir. Bilişim sektörünü destekleri E-TURQUALITY ( Bilişimin Yıldızları ) kararı ile detaylandırılmıştır.
Bilişimin Yıldızları Programı; ülkemizde bilişim ve alt sektörlerin gelişmesi, yenileşmenin teşvik edilmesi ve uluslararası pazarda rekabet edebilecek küresel yıldızların oluşturulmasına ve desteklenmesini sağlayan yürütülür. Başvuru şartlarını sağlayan firmanın globalleşme ve yıldız olma potansiyelini de göz önüne alarak firmaya yönelik ön inceleme yapılır. Yapılan değerlendirme sonrasında firma Bakanlık tarafından E-Turquality (Bilişimin Yıldızları) Programına seçilir. E-TURQUALITY kapsamına dâhil edilir ve 5 yıl boyunca bütün ihracat desteklerinden faydalanabilir.
Yatırım Teşvik Sistemi
Yenilenmiş yatırım teşvik sistemi, ülkenin önemli sektörleri için önemli mallara olan ithal bağımlılığı azaltma potansiyeli taşımakta olan yatırımları teşvik etmek için özel olarak tasarlanmıştır.
Cari açığın kapatılması, en az gelişmekte olan bölgelere sağlanan yatırım destek paketlerinin genişletilmesi, destek miktarlarının çoğaltılması, kümelenme faaliyetlerinin teşvik edilmesi, teknoloji gelişimi sağlayacak yatırımların desteklenmesi yeni yatırım teşvik sisteminin esas amaçları olarak görünmektedir.
Yatırım kararını hızlandırmak için, yeni yatırım teşvik sistemi 2014 yılı son çeyreği itibariyle gerçekleştirilebilecek yatırımlar için daha kazançlı destekler sunmaktadır. Yatırım miktarının en az % 10’unun gerçekleştirilmesi, yatırımın başladığı anlamına gelmektedir.
1 Ocak 2012 tarihi itibariyle geçerli olan yeni yatırım teşvik sistemi dört ayrı sistemden oluşmaktadır.
TÜBİTAK Destekleri
TÜBİTAK destekleri ile Küçük ve Orta Büyüklükteki kobiler ölçeğindeki şirketlerin proje esaslı teknoloji araştırma geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesini amaçlar.
1501 Sanayi Ar-Ge Destek Programı devlet kaynaklarının ülkenin ihtiyaçları ve ulusal amaçlara yönelik daha etkili kullanımını sağlanması amacıyla, 2020 yılı Ocak ayı itibariyle başlayarak yılda 2 kez açıklanan bütçe esas çağrılar ile yapılacaktır.
Kalkınma Ajansı Destekleri
Türkiye’deki kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları aralarında işbirliğini geliştirmek, kaynakların etkin ve yerinde kullanılmasını sağlamak ve bölgesel potansiyeli harekete geçirmek amacındadır. Ayrıca bölgesel büyümeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmenin arasındaki farklarını azaltma hedefi ile oluşturulan Kalkınma Ajansları Hibe Programları, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) eşgüdüm ile yürütülen bir destek programıdır. Türkiye’de 81 ili kapsar ve 26 bölgesel kalkınma ajansı sayesinde ekonomik kalkınma, sosyal kalkınma, taşra kalkınma, küçük ölçekli altyapı projeleri ve KOBİ ekonomik destek gibi alt başlıkları olan hibe programlarında %75’e varan rakamlarda hibe verilmektedir.
ARGE Tasarım Merkezi
Ar-Ge ya da tasarım çalışmaları yürüten iş yerleri, 5746 sayılı kanunla sistemli bir şekilde vergi teşviklerinden faydalanabilir.
Bu yasanın amacı; Ar-Ge, yenilik ve tasarım yoluyla ülke ekonomisinde yükseliş ve uluslararası seviyede de rekabet edebilir bir güce kavuşturulması için teknolojik sürecinin hızlanması, ürünlerde ve üretim süreci içerisinde yenilikler yapılmasını, ürünlerin kalitesinin ve standartlarının yükseltilmesini, daha verimli bir hal almasını, üretim maliyetlerinin düşürülmesini, teknolojik bilgi ve birikimin ticarileşmesini, rekabet öncesi birlikteliğin geliştirilmesini, yoğun teknoloji üretimi, girişimcilik ve bu alanlara yönelik destekler ile Ar-Ge’ye, yenilikçiliğe ve tasarıma yönelik doğrudan yabancı şirketlerin yatırımlarının ülkeye girişinin hızlandırılmasını, Ar-Ge ve dizayn personeli ve üstün işgücünün istihdamının artırılmasını destekler ve teşvik eder.
Proje Geliştirme
KOSGEB, teknolojiye ve bilime dayalı yeni görüşler ve keşiflere sahip KOBİ ve girişimciliğin gelişmesi adına çalışmalar yürütmektedir. Teknolojik görüşlere sahip tekno-girişimcilerin desteklenmesini ve kobilerde ARGE bilincinin yaygınlaşması hedefler. Ayrıca proje geliştirme kapasitelerinin artırılması, mevcut ARGE desteklerinin geliştirilmesi, yenilikçi faaliyetlerin desteklenmesi, proje geliştirme ve yenilikçi projelerin sonuçlarının ticarileşmesi ve endüstriyel uygulamasını kolaylaştırmaya yönelik destekler vermektedir.
Hibe Beyannamesi
Beyanname gerçek veya tüzel kişinin kamu kurumlara mali durumunu bildirmek için sunduğu yazılı belgedir. Kobi Hibe beyannamesi de bir kamu kurumu olan KOSGEB tarafından Kobi’lerin mali durum bilgilerine ilişkin talep edilen bir bildirimdir.
Amacı Kobi’lerin ekonomik rolünü ve rekabet gücünü öğrenip, artırmak olan KOSGEB, Kobi beyannamesi yardımı ile Kobi’lerin iletişim adreslerini, ailevi durumlarını, vergi borçlarını ve banka hesaplarına dair kayıtlar tutmaktır. Kobi hibe beyannamesini hazırlamak ve sunmak için öncelikle KOSGEB veri tabanına kayıt yaptırması gerekmektedir. Ardından Kobi beyannamesi KOSGEB web sitesinde E- KOBİ sayfasında bulunan formu ve ekleri dijital ortamda doldurup çıktı alınmalıdır. Son olarak üstünde ıslak imza ve kaşe bulunan beyanname ile bağlı bulunduğu KOSGEB birimine başvuruda bulunabilir.
Başvuru yaparken ek belgelere ihtiyaç duyulacaktır sunulması gerekli ek belgeler ise şunlardır:
- Ticaret Sicil veya Esnaf Sicil Gazetesi
- İmza beyannamesi veya imza sirküleri
- Faaliyet belgesi
Hibe Verilecek İşletmeler
KOSGEB vermiş olduğu hibe desteğini, birçok sektörden firmaların faydalanmasını mümkün kılmıştır. Bu hibe desteği için gerekli olan şartlar yerine getirilirse KOSGEB’e hibe desteği başvurusunda bulunabilirsiniz. Hibe desteğinin hangi oranda verileceği KOSGEB tarafından belirlenecektir. Erkekler için %70 olan bu oran, kadınlar için ise %90’dır. KOSGEB tarafından sanayi, gıda, hizmet ve benzeri her alandaki girişimcilik sektörlerine destek verilmektedir. Küçük ve orta işletmeler gibi yerler KOSGEB’in hibe ve kredi desteklerinden yararlanabilir. Fakat bazı sektörlerde iş kurmayı planlayan bireylere ne hibe ne de kredi verilir. Hayvancılık, araç alım ve satım, otobüs firması, muhasebe, emlakçılık ve alkol satışı yapan işletmeler için KOSGEB herhangi bir hibe veya kredi desteği sağlanmamaktadır. Bu tarz sektörler için yapılan başvurular doğrudan reddedilmektedir. Bu işletmelerin dışında olan ve Türk Ticaret Kanunu’nda bulunan bütün iş sektörleri için hibe ve kredi desteği başvuru yapabilir.
Hibe Destekleri
Devlet Teşvikleri veya diğer ismiyle Devlet Destekleri birçok sektörde geri ödemeli veya geri ödemesiz (hibe) fonlamaları ve imtiyaz sistemleri ile destek verilmektedir. Ticaret Bakanlığı, KOSGEB, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansları, Tarım ve Orman Bakanlığı gibi birçok kurum kuruluş tarafından çoğu sektördeki firmalara çeşitli destek ve hibe olanağı sunulmaktadır. Bakanlıkların sağladığı destekler, genel destek ve çağrıya açık destek olarak ikiye ayrılabilir. Sağlanan bu destekler dönem dönem kapanabilir ve firmaların ihtiyaçları doğrultusunda farklı destek yöntemleri açılabilmektedir. Şirketlerin ihtiyaçları doğrultusunda sağlanmakta olan bu destek ve teşviklerden yararlanabilmek için her kurum ve kuruluşun kendine özgü başvuru koşulları bulunur. Başvuru şartlarını yerine getiren firmalar hibe veya destek programlarına başvuru sağlayarak destek ve teşviklerden yararlanabilir.
